باب: ما
يحذر من عواقب
الاشتغال
بآلة الزرع، أو
مجاوزة الحد
الذي أمر به.
2. EKİN ALETİ KULLANMANIN NETİCELERİNDEN SAKINMAK EMREDİLEN
SINIRIN AŞILMASI
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: حدثنا
عبد الله بن
سالم الحمصي:
حدثنا محمد ابن
زياد
الألهاني، عن
أبي أمامة
الباهلي قال: ورأى
سكة وشيئا من
آلة الحرث،
فقال: سمعت
النبي صلى
الله عليه
وسلم يقول: (لا
يدخل هذا بيت
قوم إلا أدخله
الله الذل).
[-2321-] Ebu Ümame el-Bahill, "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in,
bir saban ve ziraat aleti gördüğü zaman, "Bunlar bir topluluğun evine
girince Allah mutlaka onları zillete düşürür" buyurduğunu işittim"
demiştir.
AÇIKLAMA: Başlıkta yer alan "Emredilen sınır"
ifadesi ile kastedilen, İslam'ın belirlemiş olduğu sınırlardır. Bu, vacip veya mendupluktan daha genel bir durumdur.
Ebu Nuaym'ın rivayetinde, "Kıyamete
kadar çıkamayacakları bir zil/ete düşerler" şeklinde geçmektedir. Burada
zillet ile kastedilen, yöneticilerin, onlardan, arazi ile ilgili (vergi vb.)
bir takım yükümlülükleri yerine getirmeyi istemeleridir. (Bu yükümlülüklerin
altında kalarak, zillete düşmüş olacaklardır).
Zımmılere sunulan ilk şey, arazileri işlemekti. Çünkü sahabller
arazileri ekip dikmeyi hoş görmüyordu.
İbnü't-Tin şöyle demiştir: "Bu hadis, Hz. Nebi'in
Sallallahu Aleyhi ve Sellem
gayble ilgili verdiği haberlerden biridir. Çünkü
etrafa bir bakılırsa zulüm, en çok ziraatçilere
yönelik olarak yapılmaktadır. "
Buhari, başlıkta kullandığı ifadelerle, yukarıda zikredilen Ebu Umame hadisi ile, bir önceki konudaki ağaç dikmeyi ve ekmenin faziletini
bildiren hadisin nasıl uzlaştırılması gerektiğine işarette bulunmuştur. Bu
uzlaştırma iki şekilde olabilir:
a. Ziraati yeren hadis, işin sonucu ile
ilgilidir. Kişi, ziraatle uğraşarak, muhafaza etmesi
gereken değerlerini kaybederse zillete uğrayacaktır.
b. Ziraati yeren hadis,
yükümlülüklerini yerine getirdiği halde İslam'ın belirlediği sınırların
aşılması ile ilgilidir.
Görünen o ki, Ebu Ümame'nin
sözünü, bizzat kendisi ziraatle uğraşan kimseye
yormak gerekir. Yoksa ziraat için işçi çalıştırıp da, korumak için ziraat
aletlerini evine sokan kimseler hadiste kastedilen kimseler değildir.
Hadisin, genel bir anlamda (amm) olduğunu
söylemek de mümkündür. Zillet, kendi yerine başkasını sorumluluk altına sokan
kimseleri de kapsar.
Davudl'nin şöyle dediği nakledilmiştir: "Bu durum, düşmana yakın
bölgelerde bulunanlar içindir. Çünkü ziraatla uğraşıldığı zaman at
yetiştirmeyecek (dolayısıyla savaşa hazır at bulunmayacak), bu nedenle de
düşman saldırıda bulunabilecektir. Düşmana yakın yerlerdeki kişilerin at
beslemeleri, diğer kimselerin ise onlara lojistik destek sağlayacak işlerle
uğraşmaları gerekir."